Can — Soundtracks

„Soundtracks” to mocno specyficzna płyta Can. Przede wszystkim jest to album przejściowy – Malcolm Mooney postanowił bowiem rozstać się z zespołem. Przeżył załamanie nerwowe – ponoć z uwagi na rasizm, z jakim się stykał w Niemczech (Mooney jest Afroamerykaninem). I postanowił wrócić do ojczyzny. Zastąpił go przypadkiem spotkany w Monachium przez Czukaya i Liebezeita uliczny śpiewak rodem z Kraju Kwitnącej Wiśni – Kenji „Damo” Suzuki (ur. 16 stycznia 1950).

Już z nowym nabytkiem w składzie Can zaczął rejestrować nowy album. W międzyczasie zaś na rynku pojawiła się płyta zbierająca efekty pobocznych działań zespołu – utwory zarejestrowane dla potrzeb X muzy. Pochodziły one z filmów „Deadlock” Rolanda Klicka, „Cream”, „Madchen… nur mit Gewalt” Rogera Fritza, „Na samym dnie” Jerzego Skolimowskiego i „Bottom – Ein grosser grablauer Vogel” Thomasa Schamoniego. Kompozycje były rejestrowane w różnych okresach czasu, częściowo z Mooneyem, w większej części już z Suzukim.

Zaczynamy od trzech fragmentów z “Deadlock”. Utwór tytułowy płynie sobie dość powoli, wypełniony gitarowym hałasem (choć w finale Karoli gra ładną melodię), syntezatorowymi dodatkami i głosem Suzukiego – mniej nawiedzonym niż u poprzednika. „Tango Whiskyman” – dziwne, odjechane tango – to delikatnie plumkający sobie na gitarze Karoli, subtelnie śpiewający Suzuki i wyeksponowany Liebezeit (swoją drogą słychać, że to absolutna światowa czołówka perkusistów wszechczasów – to, jak wspólnie z Czukayem rozprowadzają to tango, jak zgrabnie Jaki łączy rytm z rozbudowanymi przygrywkami – coś podobnego w nieco innym, jazzowym stylu robił u Frippa Bill Bruford – to czyste bossostwo jest). Główny temat z „Deadlock” to perkusyjne kanonady i gitarowo-syntezatorowy hałas. Potem mamy „Don’t Turn The Light On Leave Me Alone” z filmu „Cream”, przy okazji debiut Suzukiego jako wokalisty Can – wzbogacony fletem, znów z hipnotycznym rytmem nieco kojarzącym się z sambą, tym razem połączonym z dość subtelną, wyrafinowaną grą całego zespołu (zwłaszcza gitarzysty). „Soul Desert” (pochodzący z „Madchen… nur mit Gewalt”), nagrany z Mooneyem, to swoista kontynuacja debiutu: hipnotycznie powtarzany rytm, nawiedzona partia wokalna (Mooney to szlocha, to zawodzi, to recytuje)…

Utwory z drugiej strony oryginalnej czarnej płyty są jak yin i yang. „She Brings The Rain” (z filmu Schamoniego; pojawiał się także na początku „Lisbon Story” Wendersa – nic dziwnego, wszak muzykę do „Lisbon Story” skomponował Irmin Schmidt) to nietypowa dla Can delikatna ballada. Osadzona na linii kontrabasu, z delikatnymi dodatkami gitar i klawiszy, subtelnie zaśpiewana przez Mooneya, do tego przez moment pojawia się w tle łagodna kantylena skrzypiec w wykonaniu Karoliego… A „Mother Sky” (ten utwór muzycy Can sprezentowali naszemu Skolowi) to kwadrans Canowego szaleństwa w pigułce. Natarczywy rytm, ekspresyjna, hałaśliwa gitara, mocne basowe podkłady i ostinata „płynące” partie bębnów nadające całości hipnotyczny pęd, Suzuki śpiewający jak w transie… W pewnym momencie całość się zatrzymuje, Jaki wybija delikatnie, niezbyt natarczywie rytm – tylko po to, by zespół mógł jeszcze mocniej dać słuchaczowi po uszach ekspresyjną kulminacją. Idealna ilustracja nocnego, nerwowego życia na ulicach wielkiego miasta.

Dość chaotyczna to płyta – inaczej być nie mogło, skoro mamy tu zbiór kompozycji zarejestrowanych do kilku różnych filmów. Tyle że, przy okazji, mamy tu zgrabny obraz Can w okresie przejściowym, coraz śmielej eksperymentujący z formą utworów, oprócz typowego dla początków działalności hipnotycznego, transowego grania próbujący swoich sił w balladzie, tangu, zwięzłej piosence. Zarazem pożegnanie jednego wokalisty i powitanie kolejnego. Album, który sami muzycy uznają za rzecz poboczną w swoim dorobku („to nasza druga płyta, ale to nie jest nasza płyta numer dwa. Ta się ukaże na początku 1971” – głosi komentarz na okładce). Tym niemniej, jest to dzieło poznania warte. Przy całej swojej chaotyczności - jest to jedna z najciekawszych płyt Can. Choćby z uwagi na drugą stronę longplaya – te dwa utwory to rzecz dziesięciogwiazdkowa, bez wątpienia. Strona pierwsza też trzyma wysoki poziom.