SBB — Malczewski

Sobota z SBB – odcinek XXXVIII.

„Malczewski” to dla fana SBB pozycja bardzo cenna. Zawiera ona dokumentację współpracy Józefa Skrzeka z Jerzym Leszczyńskim – założycielem Teatru Wizji i Ruchu, aktorem, choreografem, scenarzystą i reżyserem teatralnym. W roku 1976 obaj panowie współpracowali przy powstawaniu spektaklu „Malczewski” – Leszczyński dostarczył Skrzekowi pomysłów, które ten drugi rozwinął, rozbudował i zaaranżował po swojemu. O tym, że muzyczna ilustracja spektaklu doczekała się rejestracji, fani i historycy SBB wiedzieli, ale same taśmy przez długi czas uchodziły za zaginione (fragmenty ukazały się w boxach „Lost Tapes II” SBB i „Viator” Skrzeka). Odnaleziono je dopiero na początku 2008 w archiwach lublińskiego MDK. podczas porządkowania archiwów zmarłego w listopadzie 2008 Leszczyńskiego.

Zawarta na albumie „Malczewski” dźwiękowa oprawa spektakli Leszczyńskiego to muzyka o charakterze głównie ilustracyjnym. Niewiele tu wirtuozerskich popisów instrumentalnych: całość chwilami wręcz zaskakuje prostotą i oszczędnością. Głównym, nadrzędnym elementem tych nagrań jest nastrój, Skrzek wyraźnie skupia się tu na tworzeniu klimatu, ilustrowaniu scenicznej akcji – stanowiącym integralny element spektaklu, ale nie narzucającym się odbiorcy, nie wychodzącym na pierwszy plan. Pierwsza z płyt zestawu zawiera nagrania studyjne. „Uwertura” ma należycie dramatyczne otwarcie, z którego wyłania się dość typowe dla SBB jazzrockowe granie. „Wiosna I” jest spokojna, stonowania, powoli sobie płynie napędzana zgrabnymi solówkami Skrzeka i Lakisa. „Wiosna II” to lekko zmodyfikowana instrumentalna wersja „Freedom With Us” i „3rd Reanimation”; z kolei „Rozkładaniec” to po prostu przearanżowany temat z „Wołania o brzęk szkła”. Niesamowicie wypada „Jesień – Pomnik”: syntezatorowe, minorowe, przelewające się tła i rozgrywane na ich tle elektroniczne fanfary z punktującym całość „metronomowym” pulsem perkusji. „Jesień – Trybuna” to kolejna w dorobku zespołu porcja jazz-rockowego, podszytego syntezatorami grania. „Melancholia” ma tajemniczy, minorowy syntezatorowy wstęp i ciepłą klawiszową kodę; niestety, część środkowa (żwawe jazz-rockowe granie) wypada dość blado i schematycznie. Podobnie, choć wyraźnie ciekawiej wypada „Zima”: nastrojowy klawiszowy wstęp przechodzący w zgrabny jazz-rockowy fragment z solówkami syntezatorów i gitary, do tego melodia przywodzi na myśl „Ze słowem biegnę do Ciebie”.

Druga płyta to rejestracja fragmentów dwóch spektakli. Zaczyna się od nagrania zarejestrowanego dla telewizyjnego Studia 2 w marcu 1978, niestety o przeciętnej jakości technicznej. Oprócz znanych już tematów „Odejście”, „Melancholia” i „Wiosenne chimery”, mamy tu zmodyfikowaną, bardzo ciepło rozwijającą się „Wiosnę I”: od spokojnego wstępu aż po space-rockowy finał z bardzo fajnym solem gitary na bogatym syntezatorowym tle. Pozostałe, wyraźnie lepsze technicznie nagrania z drugiego krążka to zapis występu w Casino Knokke w belgijskim Knokke w czerwcu 1978, wyemitowanego prawie rok później w telewizyjnym cyklu „Na estradach świata”. Oprócz znanych tematów (ramę całości stanowi temat "Follow My Dream"), mamy tutaj też premierowe kompozycje. „Motto” to subtelna syntezatorowa (głównie) kompozycja; za to „Poród”, dzięki nadającym dramaturgię partiom perkusji, wypada dość niesamowicie. „Modliszek” to i nieco syntezatorowego grania, i trochę jazz-rocka, i ładny fortepianowy finał – zgrabnie wprowadzający do oszczędnej, fortepianowej wersji pieśni „Follow My Dream”. Kolejna wersja „Wiosny I – Natchnienia” znów płynie sobie powoli, niespiesznie, Skrzek i Lakis wymieniają się precyzyjnymi, zgrabnymi solówkami.

Trzecia płyta to swoiste postscriptum. Pierwsze 22 ścieżki bez tytułu to kolaż różnych wypowiedzi Jerzego Leszczyńskiego z lat 70. i 80., uzupełnionych instrumentalnymi miniaturami SBB. W sporej części mamy tu do czynienia ze spokojnym graniem o charakterze muzyki tła, acz kilka fragmentów się wyróżnia. „1” to fortepianowo-syntezatorowy drobiażdżek. W „2” mamy zgrabne, niespieszne space-rockowe zespołowe granie. „3” to z kolei barokowa stylizacja. „5” to delikatny klawiszowy podkład; podobnie „6” przy czym tutaj całość puentuje dynamiczny, jazzrockowy fragment. Możemy też posłuchać wypowiedzi Józefa Skrzeka o całym przedsięwzięciu zarejestrowaną tuż przed nagraniem programu dla Studia 2 i dyskusję poprzedzającą emisję nagrania z Knokke. Na sam koniec zaś dostajemy bonusową rejestrację koncertową: „Follow My Dream” zarejestrowaną przez kwartet SBB 24 października 1979 w Bytomiu – przearanżowaną, rozbudowaną, z rozbudowanymi solówkami gitarowymi Lakisa i Sławomira Piwowara.

Bardzo elegancko wydany (gruba książeczka z obszernym opisem współpracy Skrzeka i Leszczyńskiego – po polsku i angielsku oraz mnóstwem zdjęć) „Malczewski” to dla fanów zespołu wydawnictwo archiwalne o bardzo dużej wartości; dla zwykłego słuchacza – porcja interesującej, klimatycznej muzyki ilustracyjnej, dobrze broniącej się także bez towarzyszącego obrazu.

Za tydzień: odcinek XXXIX. Ostatnia część kolorowej serii – tym razem koncert z Opola.