VAST — Visual Audio Sensory Theater

 

            Melancholijne, pop-rockowe piosenki o ładnych melodiach, czasem nieco ostrzejsza gitara. Niewiele ciekawego można byłoby powiedzieć na temat muzyki teksańskiej formacji VAST, gdyby dać jej szansę, słuchając jedynie płyt zespołu wydanych w ostatnich kilku latach w postaci CD bądź plików do pobrania z Internetu. Zadziwiające jest jednak, jak wiele ciekawsze są najstarsze propozycje zespołu, a zwłaszcza debiutancki album Visual Audio Sensory Theater z 1998 roku. Poznając tę płytę, w kontekście ostatnich dokonań formacji aż trudno uwierzyć, że zawarte na niej utwory skomponował ten sam artysta – dwudziestodwuletni wówczas Jon Crosby, nieznana jeszcze wtedy w muzycznym świecie persona. Persona, jak się okazało, o wybitnej wyobraźni muzycznej i głowie pełnej oryginalnych pomysłów.

Choć Crosby zaczerpnął z przejawów muzycznej wrażliwości tak wielu odmiennych kultur, nie ulega wątpliwości, iż większość z tych wpływów nie ma w samej treści albumu głębszego kulturowego uzasadnienia, stanowiły one raczej jedynie środki w procesie osiągania zaplanowanego dla Visual Audio Sensory Theater brzmienia. Wyjątek jednakże stanowią tu te elementy, po które artysta sięgnął do tradycji chrześcijańskiej, a mianowicie sample gregoriańskiego Salve Regina, wyśpiewywanego przez benedyktyńskich mnichów. Album pełen jest bowiem chrześcijańskich odniesień religijnych. Już same przedstawienia Adama i Ewy zaczerpnięte ze słynnego Ołtarza Gandawskiego niderlandzkiego mistrza Jana van Eycka oraz postać ukrzyżowanego Chrystusa z obrazu pędzla Matthiasa Grünewalda, zamieszczone na rozkładówce okładki, stanowią graficzną zapowiedź kwestii podejmowanych przez Crosby’ego w tekstach utworów. Autor porusza bowiem tematykę pokus, grzechu, wiary i wiążących się z nią wątpliwości. Dzięki owym mniszym śpiewom oraz wielce sugestywnemu brzmieniu organów Hammonda, niektóre z utworów osiągają niemal mistyczny charakter (Dirty Hole, utwór niezatytułowany, czy będący swego rodzaju konwersacją z Bogiem I’m Dying). Daleko jednak Crosby’emu do przesadnego mistycyzmu, owe religijne odniesienia w muzyce to tylko jeden z jej bogatych aspektów – artysta, jak wspomniałem, stosownie i z umiarem wyważa klimaty i oddziaływanie użytych środków, zarówno w pojedynczych utworach, jak i w kontekście całego albumu – owe mistyczne fragmenty doskonale współgrają z wspomnianymi industrialnymi motywami, nie brakuje również bardziej piosenkowych momentów (singlowe Touched i Pretty When You Cry), czy stonowanych kompozycji (zwieńczony przepięknym solo na wiolonczeli Flames, czy zamykający płytę You).

A jaki jest Crosby jako wokalista? Na szczęście, do stworzenia pełni wyrazu zaplanowanego dzieła, autor nie potrzebował eksperymentowania z głosem, jak to miało miejsce choćby w przypadku starszego kolegi po fachu, Stevena Wilsona, który kilka lat wcześniej, będąc w podobnej okoliczności tworzenia debiutanckiego dzieła na własną rękę, swój jeszcze póki co niezbyt wyrobiony wokal poddawał działaniu efektów specjalnych. Crosby zaś sprawia wrażenie, jakby wręcz został stworzony do śpiewania. I wyraźnie świadomy swoich wokalnych predyspozycji, ciekawie wykorzystuje możliwości swojego głosu, akcentując gdzie trzeba i jak trzeba emocje tkwiące w napisanych przez siebie tekstach. Nie ulega ponadto wątpliwości, że inspiracja The Doors, U2 i The Cure miała spory wpływ na wokalny rozwój Jona Crosby’ego.

Niezwykły to album – wyjątkowo barwna muzyczna opowieść, pełna błyskotliwych pomysłów, a do tego zawodowo zaaranżowana i świetnie zaśpiewana. Jon Crosby udowodnił swoim debiutanckim dziełem, iż rock wciąż wydaje na świat artystów, którzy w wieku dwudziestu lat potrafią swój talent objawić nie przez zdobywanie szturmem list przebojów, ale przez stworzenie sztuki najwyższych lotów. Tym większa zaś wartość Visual Audio Sensory Theater, że z tej absolutnie anty-epigońskiej muzyki aż kipi młodzieńczy hart – jednak absolutnie nie naiwny, za to ogromnie wrażliwy. Visual Audio Sensory Theater to muzyka artysty poszukującego dla poszukującego odbiorcy. Wybitna płyta.