Jan Garbarek - nr 1 europejskiego jazzu.

Norweski muzyk z polskimi korzeniami. Barwa jego saksofonu jest rozpoznawalna na całym świecie, a sława artysty wykracza daleko wąski krąg słuchaczy jazzu. Gwiazda wytwórni płytowej ECM.

Jan Garbarek
Ur. 1947-03-04, Mysen (Norwegia)
saksofonista, multiinstrumentalista

Norweski saksofonista Jan Garbarek (rodzina artysty pochodzi z Wielkopolski) jest jednym z najpopularniejszych na świecie jazzmanów, który ze swoją muzyką pojawia się zarówno na komercyjnych listach bestsellerów, jak i w filharmoniach i jazzowych estradach.

Wśród artystów współpracujących z Garbarkiem pojawiają się Keith Jarrett, Ralph Towner, Charlie Haden, Terje Rypdal, Eberhard Weber. Przebogata dyskografia obejmuje zarówno nagrania jazzowe ze specyficznym brzmieniem "ECM sounds", jak i albumy z elementami muzyki ludowej i klasycznej.

Po usłyszeniu w radiu Johna Coltrane'a w 1961 r. Garbarek zaczął się uczyć gry na saksofonie tenorowym (później do swojego instrumentarium dodał sopran i saksofon basowy). W 1962 r. zwyciężył w konkursie dla muzyków amatorów i podjął pierwszą pracę. Wkrótce stanął na czele własnej grupy, do której zaprosił Jona Christensena, Terjego Rypdala i Arilda Andersena.

W 1968 r. reprezentował Norwegię na festiwalu European Broadcasting Union, a dokonane wówczas nagrania saksofonisty (zwłaszcza poruszająca wersja "Naimy" Coltrane'a) zwróciły na niego uwagę całej muzycznej Europy. Z czasem styl Garbarka stał się bardziej ascetyczny, niemal surowy, ale w jego brzmieniu zawsze słychać nutę liryzmu i ciepła. Muzyka Garbarka jest sztandarowym przykładem twórczości spod znaku ECM Records i producenta Manfreda Eichera, ale także jazzu skandynawskiego, melodyjnego i nastrojowego, pozbawionego egzaltacji, ale nasyconego wewnętrznym, intensywnym uczuciem. W kompozycjach i grze Garbarka zwraca uwagę koncentracja na barwie i fakturze. Niewykluczone, że te tendencje wpłynęły na stylistykę Tommy'ego Smitha, a nawet Charlesa Lloyda, który współpracował z tymi samymi muzykami, co norweski saksofonista - z Christensenem, Keithem Jarrettem i Pallem Danielssonem, oraz na wielu muzyków europejskich, jak Joakim Milder czy Alberto Nacci.

W połowie lat 70. Garbarek współpracował z Jarrettem oraz Christensenem i Danielssenem, z którymi nagrał dwie wyśmienite i wysoko cenione płyty "Belonging" oraz "My Song"; z kolei z gitarzystą Ralphem Townerem nagrał "Solstice" oraz "Sounds And Shadows". W latach 80. w składzie jego grup można było spotkać takie osobowosci, jak Eberhard Weber, Bill Frisell czy John Abercrombie. Z entuzjastycznym przyjęciem spotkały się występy saksofonisty z końca lat 80. z grupa, w której brylował perkusista Nana Vasconcelos. Stała się ona inspiracją dla wielu zespołów, które w podobny sposób zaczęły łączyć długie, hipnotyczne linie saksofonowe z żywiołowym, skrzącym się od egzotycznych rytmów tłem.
W swojej karierze Garbarek współpracował także z Donem Cherrym, Chickiem Coreą, Davidem Tomem i George'em Russellem podczas jego pobytu w krajach skandynawskich w końcu lat 60. Spotkanie amerykańskiego mistrza i młodego Norwega zaowocowało serią świetnych płyt, jak "Othello Ballet Suite", "Trip To Prillarguri" oraz "Electronic Sonata For Souls Loved By Nature" (wszystkie pozycje zostały wydane dopiero w latach 80.).

Od dłuższego czasu Garbarek wykazuje wyraźne zainteresowanie twórczością ludową i etniczna, która nie tylko ubarwia jego muzykę, ale także prowokuje go do spotkań z artystami różnych kultur i stylistyk. Na przykład w 1984 r. nagrał płytę z Ravim Shankarem ("Song For Everyone"), a w 1991 r. dokonał nagrań ze swoją rodaczka, śpiewaczką ludową Agnes Buen Garnas ("Rosensfole"). Z kolei na płycie "Ragas & Sagas" towarzyszą mu przedstawiciele tradycyjnej muzyki pakistańskiej Usted Fateh Ali Khan (śpiew) oraz trio muzyków grających na tabli i sarangi - 39-strunowym instrumencie z rodziny skrzypiec. Na wydanej tego samego roku płycie "Twelve Moons" Garbarek ponownie powrócił do skandynawskiej muzyki ludowej (wtopionej w mocne rytmy tworzone przez kontrabas Eberharda Webera i perkusję Manu Katchego).

Niezwykle entuzjastycznie przyjęła publiczność i krytycy album "Officium" nagrany przez Garbarka wraz z brytyjskim kwartetem wokalnym Hillard Ensemble. Tym razem muzyka saksofonisty wzbogacona monumentalnym brzmieniem kwartetu wokalnego okazała się wybitnym muzycznym wydarzeniem ostatniej dekady: zadziwiającym fenomenem trafiającym nie tylko do krytyków i muzyków. Muzyka Garbarka jest niezwykła, ponieważ trafia nie tylko do krytyków i muzyków - mimo pewnej hermetyczności i braku wykonywanych pod publiczkę pirotechnicznych popisów rozpala emocje słuchaczy całego świata.



Wybrana dyskografia:
The Esoteric Circle (1969)
Afric Pepperbird (1971)
Sart (1972)
Triptykon (1973)
Red Lanta (1974)
Witchi-Tai-To (1974; z Bobo Stensonem)
Luminessense (1974; z Keithem Jarrettem)
Belonging (1974; z Jarrettem)
Dansere (1976; z Stensonem)
Dis (1977)
December Poems (1977; z Garym Peacockiem)
My Song (1977; z Jarrettem)
Places (1978)
Photo With Blue Sky (1979)
Magico (1980; z Charliem Hadenem, Egberto Gismontim)
Afterland (1980)
Folk Songs (1981; z Hadenem, Gismontim)
Eventyr (1981)
Paths, Prints (1982)
Wayfarer (1983; z Jarrettem)
Works (1984)
It's OK To Listen To The Gray Voice (1985)
All Those Born With Wings (1987)
Legend Of The Seven Dreams (1988)
I Took Up The Runes (1990)
Star (1991)
Rosensfole (1991; z Agnes Buen Garnas)
Ragas & Sagas (1992)
Twelve Moons (1993)
Atmos (1993; z Miroslavem Vitousem)
Madar (1993)
Officium (1994; z The Hilliard Ensemble)
Visible World (1996)
Rites (1998)
Mnemosyne (1999)
In Praise Of Dreams (2004)